Afgelopen donderdag had ik een ontmoeting met Leoluca Orlando de burgemeester van Palermo. Elke keer als er een reddingsschip van de Italiaanse kustwacht aanmeert in de haven van Palermo, is deze burgemeester er zelf bij om de asielzoekers persoonlijk welkom te heten. “Jullie zijn nu allemaal Palermitanen, welkom”, roept Orlando door een megafoon.
Ontmoeting
Deze ontmoeting vond plaats tijdens het symposium van de VeerStichting; een stichting opgericht 
door een groep bevlogen en betrokken Leidse studenten. Jaarlijks organiseert de VeerStichting een symposium met sprekers uit binnen en buitenland. De studenten worden voor hun deelname geselecteerd aan de hand van de ingezonden essays. Verder worden deelnemers uitgenodigd o.a. uit de politiek, wetenschap, NGO’s en uit het bedrijfsleven.
In 2014 trad ik op als spreker bij het symposium van de VeerStichting met circa vijfhonderd vormgevers van de maatschappij met passie voor dialoog. Daar in de prachtige Pieterskerk in Leiden sprak ik over het leven van een vluchteling; over hoe ik op mijn achttiende een geheel ander pad nam in mijn leven op zoek naar het ultieme geluk, een leven in vrijheid.
Leoluca Orlando sprak op dit symposium over de waarde en de betekenis van mensenrechten en medemenselijkheid, en over menselijke waardigheid. Hij kent al die termen die worden gebruikt zoals: migrant, vluchteling, asielzoeker, vreemdeling, gelukzoeker, en noem het allemaal op. Maar Orlando spreekt veel liever over ‘mensen‘, mannen vrouwen en kinderen.
Dubieuze leiders
In zijn toespraak deed de burgemeester van Palermo een klemmend beroep op de Europese leiders om pal te staan voor het Europese ideaal; bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.
Een klemmend beroep is zeker niet overbodig. De Europese Unie is van plan om deals te sluiten met dubieuze Afrikaanse leiders om zo asielzoekers tegen te houden. Eén voorbeeld als het gaat om de dubieuze leiders. De president van Soedan, Omar Al-Bashir, wordt momenteel gezocht door het Internationaal Strafhof om hem te berechten. Bashir wordt door het ICC gezocht voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor genocide in de regio Darfur.
Vraag is wat het betekent als de EU als een ‘waardengemeenschap’ deals gaat sluiten met dit soort leiders; enkel als doel om asielzoekers te weren. En de vraag wat er dan gebeurt met de asielzoekers, die worden tegengehouden bij hun oversteek van de Middellandse zee naar Europa.
Er zijn evidente bewijzen dat asielzoekers in Libië worden opgesloten in detentiecentra, waar zij worden gemarteld; zolang totdat hun familieleden geld sturen om hen vrij te kopen om zo hun leven te redden.
Koninklijk bezoek
In de pauze heb ik nader kennisgemaakt met Leoluca Orlando; een moedige en liefdevolle man. Hij sprak met passie en met overtuiging over zijn werk als burgemeester. Hij staat voor zijn principes en is vasthoudend. Onlangs werd hij voor de vijfde keer gekozen als burgemeester van Palermo.
Ik vertelde hem over mijn vlucht naar de vrijheid. Hij drukte mij op het hart om de boodschap van mensenrechten, vrijheid en menselijke waardigheid blijvend uit te dragen; iedereen met een overtuiging draagt deze boodschap uit.
Op 21 juni van dit jaar brachten koning Willem-Alexander en koningin Maxima een bezoek aan deze moedige burgemeester. Leoluca Orlando verwelkomde de koning en de koningin in Palermo, net als hij het doet bij asielzoekers. Koning Willem-Alexander prees hem voor zijn moed, en bedankte hem voor zijn medemenselijkheid.
Overpeinzing
Ik nam afscheid van Leoluca Orlando en dwaalde nog peinzend rond in de Pieterskerk. Ineens moest ik 
denken aan een andere toespraak, en wel die van de CDA-leider Sybrand Buma tijdens de zgn. H.J. Schoo-lezing op 4 september. Het is een jaarlijkse lezing op initiatief van het Weekblad Elsevier. De lezing van Buma ging niet over hoop en het optimisme, ook niet over het onderling vertrouwen. Evenmin sprak de CDA-leider over verbondenheid en Bruggenbouwen. Nee, Buma had het over de ‘boze burger’. Over die boze burger zei de CDA-leider in zijn lezing het volgende:
“Zijn baan is vergeven aan een immigrant of een Oost-Europeaan, de opleiding voor de kinderen is te theoretisch geworden en de verruwing van de samenleving komt met grof geweld via de televisie de huiskamer binnen.”
Ons land heeft sinds 1945 29 kabinetten gehad. Het CDA zat 26 keer in het kabinet; de laatste keer in 2010 samen met Geert Wilders. Het CDA was al die jaren aan de macht en heeft de partij dus al die jaren de ‘boze burger’ in de steek gelaten. De ‘boze burger’ is mede het gevolg van het falende beleid van het CDA in al die jaren. Vraag is waarom het CDA de ‘boze burger’ nooit tegemoet is gekomen. Maar aan deze vraag besteedde de CDA-leider geen aandacht in zijn lezing.
Het is natuurlijk gemakkelijker om de schuld aan anderen te geven, zoals in dit geval aan de nieuwkomers, dan zelf de boetekleed aan te trekken als een gevestigde partij die decennia lang aan de macht is geweest. Wel een goedkope manier van politiek bedrijven; ons vluchtelingen zwart maken voor je eigen politiek gewin.
En in plaats van dat het CDA iets doet aan de in de ogen van Burma ‘te theoretische opleiding’ voor kinderen, komt Burma met het voorstel om op scholen het Wilhelmus te zingen. Kennelijk wil het CDA van Buma zich gaan bemoeien met de inhoud van het onderwijs. Laten we vooral voorkomen dat de politieke indoctrinatie van Buma de kinderen op scholen bereikt.
Immigratie en globalisering brachten de clash of civilizations in ons huis, aldus Buma. Het gevolg, volgens de CDA-leider in zijn lezing:
“de gewone Nederlanders bleven verweesd achter. Alsof de elite er met hún vrijheid en gelijkheid vandoor ging en ze aan de nieuwkomers gaf.”
Twee klanken
Zowel de burgemeester van Palermo Leoluca Orlando als de CDA-leider Sybrand Buma spraken vanuit hun christelijke waarden, zoals o.m. verankerd in ‘De zeven werken van barmhartigheid’, waaronder ‘De vreemdelingen herbergen’ (Matteus 25, 35-36).
Terwijl Orlando sprak over de mensenrechten, over de medemenselijkheid en menselijke waardigheid, was Buma in zijn H.J. School-lezing bezig om migranten, asielzoekers, vluchtelingen zwart te maken door ze als schuldige aan te wijzen voor wat hij de ‘boze burger’ noemt. Hij roept allerlei angstbeelden op in zijn lezing, en die adresseert hij vervolgens aan de nieuwkomers.
Alsof Buma op een dag is komen invliegen van Mars, en tot zijn ontsteltenis nieuwkomers zag lopen. Of dat het afgrijzen tegen nieuwkomers na die anderhalf jaar samenwerking met Wilders in het kabinet Rutte 1 tot het DNA van Sybrand Buma en zijn CDA is doorgedrongen.
Beste Sybrand, ik ben als een Perzische vluchteling verworden tot een nuchtere Fries. Ik ben dus te nuchter voor uw tirade tegen de nieuwkomers. Maar uw woorden zijn echt pijnlijk voor veel nieuwkomers die de schouders eronder zetten om bij te dragen aan ons land en om hier een toekomst op te bouwen. U sluit ze uit. U praat over hun afkomst, niet over hun toekomst.
Hoop en optimisme
En ik troost mij met de mooie optimistische woorden van Leolucia Orlando. Woorden die oproepen tot verbondenheid en tot onderling vertrouwen, en tot hoop en saamhorigheid. Maar ook woorden die ons des te meer doen beseffen dat we pal moeten staan voor mensenrechten.
Dezelfde woorden die de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan als de empathische en moedige burgervader sprak, toen hij onlangs te gast was bij het tv-programma Zomergasten.
Van der Laan spreekt elke keer over ‘de Amsterdammers’, en Orlando spreekt over ‘Palermitanen’; dit als teken van verbondenheid en verbroedering. Een calculerende machtspoliticus van Buma slaat echter een andere toon.
