De Zomergasten van 30 juli maakte veel los in de samenleving. Het toont aan dat veel mensen snakken naar verbondenheid, naar een positief geluid en naar saamhorigheid.
Afgelopen zondag was de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan te gast bij het tv programma Zomergasten. Van der Laan als de innemende, empathische en kwetsbare burgervader; een bijzondere gast aan wie we een mooie gedenkwaardige televisieavond te danken hebben. Deze Zomergasten trok bijna één miljoen kijkers; een uitzonderlijk hoog aantal. En de reacties van kijkers waren overweldigend. Zeer terecht!
Ziekte
Begin dit jaar maakte Van der Laan in een brief met als aanhef ‘lieve Amsterdammers‘ bekend dat bij hem uitgezaaide longkanker was vastgesteld. Amsterdam reageerde geschokt op het naderend verlies van een burgemeester die ongekend geliefd is. Tienduizenden brieven, bloemen en berichten kreeg Van der Laan toegestuurd.
Deze Zomergasten-aflevering met Eberhard van der Laan was eerder opgenomen, vanwege de ziekte van de Amsterdamse burgemeester. In Amsterdam waren meerdere plekken waar op een groot scherm naar de uitzending gekeken kon worden. Op het moment dat Van der Laan over zijn ziekte sprak, kwamen bij sommigen de tranen los in Amsterdam, maar ook elders in het land in de huiskamers.
Tijdens deze Zomergasten leek de ziekte lang vergeten. Van der Laan sprak met passie en openhartig o.a. over Amsterdam, cultuur, gemeenschapszin, verbinding, politiek, en over de verbroedering. Maar die ziekte was er natuurlijk wel. En uiteraard moest daarop tot slot van deze Zomergasten worden teruggekomen, hoewel het heel erg moeilijk was. Dan komt het verdriet over de ziekte van de Amsterdamse burgemeester alsnog ter sprake, via de band met fragmenten over het onlangs door een hartstilstand getroffen Ajaxtalent Nouri.
Terwijl Van der Laan aan zijn wijn nipte om zo de tranen mee weg te slikken, vroeg de presentatrice Janine Abbring, die overigens heel professioneel en begripvol tewerk ging, wat hij hoopte dat zijn erfenis zou zijn. Haast fluisterend antwoordde de empathische burgervader aan het eind van de uitzending “dat Amsterdam een lieve stad blijft.”
Er paste toen stilte en overpeinzing, en er paste muziek, en wel het concert van Arcade Fire. Een waardige en prachtige afsluiting van deze ontroerende en memorabele televisieavond. Zelden zat ik zolang aan de buis gekluisterd als deze zondagavond. Van der Laan raakte mij met zijn verhaal, en ik denk ook vele anderen.
Verbroedering
Van der Laan is geraakt door de verbroedering die plaatsvond door Ajax-voetballer Nouri bij zijn huis in Geuzenveld. De steun en verbroedering die Nouri’s ongeluk teweeg brachten, vertonen zeer opzichtige overeenkomsten. Van der Laan zegt: “De F-side en Marokkanen die samen een prachtige dienst neerzetten, daar wordt een burgemeester blij van.”
Nouri’s broer is onderwijsassistent op de Calvijnschool, die tien jaar terug misschien wel de slechtste school in het land was. Van der Laan zegt op een krachtige toon “We moeten de beste scholen in de slechtste wijken bouwen. Zo krijgen jongens als Nouri een kans.” Deze woorden van de Amsterdamse burgemeester bevatten veel power om te komen tot verbondenheid en saamhorigheid. Een boodschap met een positief geluid van een empathische burgervader aan de samenleving.
Dat in onze samenleving sterke behoefte bestaat aan verbondenheid, aan een positief geluid en aan 
saamhorigheid bleek ook eerder toen de 6-jarige Tijn velen ontroerde met zijn nagellakactie. Zijn doel was om zoveel mogelijk geld te verzamelen voor een nieuwe behandelmethode, waarmee kinderen met hersenstamkanker in de toekomst beter geholpen kunnen worden. Heel Nederland leefde mee met dit ernstig zieke joch, en heel Nederland hielp mee om de nagellakactie van Tijn te steunen; tot en met premier Rutte toe die tijdens Serious Request van 3FM zijn nagels liet lakken.
Dankzij Tijn konden we op dat moment getuige zijn van een land van verbondenheid en saamhorigheid. Het verhaal van Nouri en het verhaal van Van der Laan is ook één van die bijzondere en indrukwekkende momenten, die ons steeds weer doen beseffen dat wij als één land verbonden zijn en dat we samenleven.
Vertrouwen
Van der Laan toont verder hoe de Haagse politici elkaar vliegen afvangen in het Kamerdebat na de aanslag op Charlie Hebdo. Dat soort gedrag is hem een gruwel. Het vergroot volgens hem het cynisme en het wantrouwen over de politiek. “Mensen stemmen niet om politici vervolgens vier jaar lang ruzie te zien maken en oude koeien uit de sloot te zien halen. Politici moeten representeren en problemen oplossen.”
Als volksvertegenwoordigers hebben de politici een bijzondere verantwoordelijkheid als het gaat om het creëren van het gevoel van saamhorigheid en verbondenheid in de samenleving, maar ook als het gaat om een positief geluid.
De empathische burgervader moedigde de politici aan tot het zoeken naar het positieve in mens en maatschappij, want zo zei hij “het overgrote merendeel van de maatschappij bestaat uit constructieve mensen.” In Den Haag spreken politici over de kloof tussen de politiek en de samenleving; een kloof die wellicht te wijten is aan het gebrek aan vertrouwen in de politiek.
Van der Laan vestigde tevens de aandacht op het fundamentele belang van de onmisbare waarden als de vrijheid, democratie, mensenrechten en rechtsstaat. Hij toont zich strijdbaar als het gaat om het verdedigen van deze waarden. Zijn oproep is dat we heel goed moeten beseffen wat de waarde en betekenis zijn van deze bevochten verworvenheden.
De Amsterdamse burgemeester laat beelden zien uit de verschillende Europese landen, waar nog niet zo 
lang geleden dictatoriale regimes zijn gevallen. Het vrije Europa is nog redelijk nieuw, vertelt Van der Laan. We moeten inzien wat we al hebben bereikt, is zijn boodschap, en wat we in staat zijn mogelijk te maken. Ook hier weer het besef dat we in een democratische rechtsstaat leven, waar we in vrijheid kritiek mogen hebben op de overheid zonder dat we hoeven te vrezen om opgepakt te worden. En dat we steeds waakzaam moeten zijn.
Verrassen
De Zomergasten van 30 juli maakte veel los in de samenleving. Het toont aan dat veel mensen snakken naar verbondenheid, naar een positief geluid en naar saamhorigheid Deze bijzondere zomergast wist deze gevoelige maatschappelijke snaar te raken.
De Zomergast zegt het zelf tegen het einde van de aflevering: “probeer mensen minder te beloven en ze dan te verrassen wanneer je meer waarmaakt.” Dat is ook precies wat de innemende, empathische en kwetsbare burgervader Eberhard Van der Laan afgelopen zondag in Zomergasten deed.
Een mooie gedenkwaardige televisieavond om te koesteren en te overpeinzen, en om daaruit inspiratie te putten tot meer verbondenheid en saamhorigheid, en tot meer positief geluid in onze samenleving.