Al in 2010 deed ik een dringend appèl op de politiek om zelfstandig stemmen mogelijk te maken voor blinden en slechtzienden. De invoering van het stemmen met het rode potlood is een ramp voor mensen met een visuele beperking. Dit zeg ik uit eigen ervaring. Ik ben zeer slechtziend en ik heb het zelf ervaren hoe ontzettend lastig het is om te stemmen met het rode potlood. Het is niet alleen lastig, maar ook vernederend.
Praktische oplossingen
In diverse Europese landen, zoals Spanje, Zweden en Duitsland kunnen blinden en slechtzienden probleemloos zelfstandig hun stem uitbrengen. De formule is dus al uitgevonden. En het systeem in die landen is zo ingericht dat stemfraude is uitgesloten. Het is onbegrijpelijk dat dit in Nederland nog steeds niet kan, en dat terwijl het gaat om de uitoefening van een fundamenteel recht als het kiesrecht.
In Nederland wonen ruim 300.000 personen met een visuele beperking. Dit aantal zal in de komende jaren toenemen vanwege de vergrijzing. Tot een paar jaar geleden was het mogelijk om bij de verkiezingen te stemmen met de computer. Dat was heel gunstig voor blinden en slechtzienden. Zij konden zo zelfstandig en in het geheim hun stem uitbrengen; zoals het hoort bij de verkiezingen.
De overheid roept steeds iedereen op om vooral te gaan stemmen, en dus gebruik te maken van hun stemrecht. Maar dit moet ook wel voor iedereen daadwerkelijk mogelijk zijn. De politiek moet dus snel met een oplossing komen.
Veel visueel gehandicapten zien af van het stemmen, aangezien zij daarbij afhankelijk zijn van anderen en omdat zij niet in het geheim kunnen stemmen. Daarbij komt nog dat de ondersteuning die bij stembureaus aan blinden en slechtzienden wordt aangebonden in feite ontoereikend en ongeschikt is. Dit is een veel gehoord geluid onder visueel gehandicapten.
Toen ik bij de laatste verkiezingen bij het stembureau om ondersteuning vroeg, werd mij verteld dat men in feite voorbereid was op ondersteuning van mensen met een lichamelijke beperking, zoals rolstoelgebruikers. Voor het bieden van ondersteuning aan blinden en slechtzienden beschikte men bij dat stembureau slechts over een loep en een zaklamp. Ik kon niet uit de voeten met deze hulpmiddelen.
Bovendien was het niet toegestaan om iemand mee te nemen om mij visueel te helpen bij het uitbrengen van mijn stem. Dat zou immers het geheime karakter van mijn stem verstoren. Het was haast vernederend om bij het stembureau te moeten worstelen met de hulpmiddelen die ik kreeg om toch te kunnen stemmen, en dat terwijl achter mij mensen stonden te wachten om te stemmen.
Meerdere pogingen
Na de verkiezingen van 2010 heb ik de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Donner, de Kiesraad en de Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken schriftelijk verzocht te bewerkstelligen dat mensen met een visuele beperking zelfstandig kunnen stemmen. In mijn brieven wees ik op de praktijk in andere Europese landen. Nadien heb ik meerdere pogingen gedaan in de richting van het ministerie. Maar ik kreeg steeds te horen dat men bezig is met testen en vergelijkingen. Bij onze oosterburen kunnen blinden en slechtzienden gewoon zelfstandig stemmen.
Vorig jaar ratificeerde Nederland het VN Verdrag voor de rechten van personen met een handicap. De regering dient gelet op dit verdrag passende maatregelen te nemen teneinde personen met een handicap in staat te stellen zelfstandig en volledig deel te nemen aan de samenleving op voet van gelijkheid met anderen. Artikel 29 van dit verdrag garandeert personen met een handicap politieke rechten, en de mogelijkheid deze op voet van gelijkheid met anderen uit te oefenen.
Op grond van deze bepaling uit het Gehandicaptenverdrag dient de regering te zorgen voor adequate voorzieningen, waardoor blinden en slechtzienden zelfstandig en in het geheim kunnen stemmen. Reden te meer dat de regering haast maakt met het toegankelijk maken van het stemmen voor blinden en slechtzienden.
Vraag is of de politiek daadwerkelijk erkent dat ook blinden en slechtzienden hun actief kiesrecht volop moeten kunnen uitoefenen door zelfstandig te kunnen stemmen. Als het zo is, rijst de vraag waarom het nog steeds niet mogelijk is. Wederom een dringend appèl, mede namens duizenden blinden en slechtzienden. Wij willen straks op 15 maart gaan stemmen, maar we kunnen niet.
Gericht stemmen
In 2014 stond ik zelf bij de verkiezingen voor het Europees Parlement op de kandidatenlijst voor de PvdA. Bij die verkiezingen wist ik precies op wie ik wilde gaan stemmen. Voorzien van een loep en een zaklampje ging ik het stemhokje binnen. Bij het openvouwen van het stembiljet moest ik helaas weer constateren dat het niet eenvoudig was om op het stembiljet met al die kleine letters te zoeken naar de naam van één kandidaat. Ik ben maar toen gaan tellen; van links naar rechts om bij de gewenste partij te komen, en van boven naar beneden om bij de gewenste kandidaat te komen.
Ik hoop dat ik bij de verkiezingen van 2014 goed heb geteld of beter gezegd gegokt, en dat mijn stem niet ongeldig is verklaard. Want het rood kleuren van een heel klein vakje op het stembiljet met een gezichtsvermogen van zes procent is ook geen eenvoudige opgave.
Het toegankelijk maken van het stemmen door mensen met een visuele beperking is niet alleen een juridische verplichting, maar het is vooral een morele plicht; het getuigt van beschaving en het getuigt van een inclusieve samenleving. Daar gaat het om!
