Vandaag vinden in Iran twee verkiezingen plaats; de parlementsverkiezingen (290 leden) en verkiezingen voor de Raad van Experts (88 leden). Een bijzondere dag voor veel Iraniërs die jarenlang hopen op meer vrijheid en hervormingen. Deze hoop moet helaas worden getemperd door het feit dat het politieke bestel in mijn vaderland zo is ingericht dat de macht altijd in handen blijft van een kleine groep machthebbers.
Machtsstructuur
Iran kent een unieke machtsstructuur. Het belangrijkste principe is dat de hoogste geestelijke leider de facto alle belangrijke besluiten neemt; het goedkeuren van wetten, het benoemen van de helft van leden van de Raad van Hoeders, het benoemen van het hoogste ambt binnen de rechterlijke macht die vervolgens de overige leden van Raad van Hoeders benoemt.
Direct na de islamitische revolutie in 1979 stelde Khomeini de Raad van Hoeders in. Deze fungeert als een spin in het web binnen de machtsstructuur in Iran, en heeft verregaande bevoegdheden. Deze raad selecteert de kandidaten voor de parlements- en presidentsverkiezingen, maar ook voor de Raad van Experts. Bovendien heeft de Raad van Hoeders het gezag de wetten te toetsen aan de islamitische principes. Hierdoor kan deze Raad de door het parlement aangenomen wetten buiten werking stellen.
De Raad van Experts heeft als taak het benoemen en het controleren van geestelijk leider; de absolute macht binnen het Iraanse systeem. De verkiezing van leden van de Raad van Experts wordt dit keer des te belangrijker gezien de kwakkelende gezondheid van Khamanei. De nieuwe leden zullen naar verwachting de opvolger van Khamanei benoemen.
Vrije verkiezingen
In Iran bestaan geen politieke partijen, zoals in Nederland. Er bestaan wel twee politieke blokken; de hervormers en de conservatieven. De kandidaten kunnen zich bij één van deze blokken aansluiten, maar zij kunnen zich ook individueel verkiesbaar stellen. Het idee is dat kandidaten direct worden gekozen door het volk. Maar in de praktijk vindt een strenge voorselectie plaats door de Raad van Hoeders. Voor parlementsverkiezingen van vandaag werd ruim zestig procent van kandidaten afgekeurd door deze raad.
Voor de verkiezingen voor de Raad van Experts hadden zich 800 kandidaten gemeld. Daarvan zijn slechts 188 goedgekeurd door Raad van Hoeders, en dus toegelaten tot deelname aan de verkiezingen. Enkele criteria op basis waarvan de kandidaten worden geselecteerd zijn: 1 het onderschrijven van de principes van de islamitische republiek Iran 2 het erkennen van de geestelijke leider als Opperste Leider van het land 3 het hebben van een degelijk opleidingsniveau en 4 minimaal 30 jaar oud zijn.
Veel politieke besluiten worden genomen door de president of door het parlement, maar de geestelijke leider kan alle beslissingen, die volgens hem tegen de islamitische principes indruisen, verwerpen. Khamanei heeft daartoe het vetorecht, dat hij soms uitspreekt om te voorkomen dat de macht van de geestelijken in gevaar komt. Zo zal hij alle beslissingen, die beogen de westerse invloeden in Iran te vergroten, torpederen. Dat geldt voor het vrije internet tot het vestigen van een McDonal’s filiaal.
Hervormingen
Door het sluiten van de atoomdeal en de toename van economische banden met het westen lijkt het erop dat het goed gaat met ontwikkelingen in Iran. De realiteit is echter dat er momenteel een harde strijd gaande is tussen hervormers en conservatieven. Ook nu werden veel hervormingsgezinde kandidaten afgekeurd door de Raad van Hoeders. Bovendien wordt nu flink gestreden rondom de samenstelling van de Raad van Experts die de opvolger van Khamanei als Opperste Leider van Iran moet gaan benoemen.
Door de zware druk uit binnen- en buitenland kreeg de gematigde president Rohani van de Opperste Leider heel even de ruimte de atoomdeal mogelijk te maken. Hiermee wilden de machthebbers bovendien voorkomen dat Israël Iran zou aanvallen. Vervolgens werd Rohani door de geestelijken in zijn hok geduwd. Op de staatstelevisie verschijnen regelmatig negatieve berichten over hem. In Iran vinden bovendien nog altijd op grote schaal schendingen van mensenrechten plaats. Zo wordt de doodstraf op grote schaal uitgevoerd. Niet alleen bij volwassenen, maar ook bij minderjarigen vanaf vijftien jaar.
Naast de economische belangen moet het westen ook oog hebben voor de mensenrechten in Iran en voor velen die jarenlang moeten (over)leven onder het juk van ayatollahs. De westerse landen moeten een ferme wil tonen om de mensenrechten in Iran te beschermen, en de ayatollahs niet belonen met nog meer economische handel.
De verkiezingen van vandaag zullen immers weinig veranderen in Iran. De hoop van veel Iraniërs is dus gevestigd op de westerse landen voor vrijheid, democratie en mensenrechten.
