Vandaag, 10 december, is de Internationale Dag voor de Rechten van de Mens. Op 10 december 1948 kwam de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens tot stand. Hierin zijn de fundamentele rechten en vrijheden verankerd, die voor alle mensen overal ter wereld gelden. Dit was ook hard nodig. Om uit de diepe morele afgrond van de Tweede Wereldoorlog omhoog te klimmen, was veel ambitie nodig. Die is in deze Verklaring terug te vinden. De tekst is anno 2015 nog onverminderd actueel en van grote betekenis.
Waarde
De Universele Verklaring bevat deze overweging, waarin de wezenlijke waarde van dit document als Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens duidelijk naar voren komt.
Overwegende, dat terzijdestelling van en minachting voor de rechten van de mens geleid hebben tot barbaarse handelingen, die het geweten van de mensheid geweld hebben aangedaan en dat de komst van een wereld, waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en geloof zullen genieten, en vrij zullen zijn van vrees en gebrek, is verkondigd als het hoogste ideaal van iedere mens.
Mensenrechten vormen het fundament van menselijke waardigheid, vrijheid en ontwikkeling en staan aan de basis van open en vrije samenlevingen overal ter wereld. Zonder de bevordering en bescherming van deze rechten kan er geen sprake zijn van democratie en een rechtsstaat. Het beschermen van mensenrechten als het hoogste doel; dit als teken van menselijkheid, beschaving en gerechtigheid.
Mensenrechten zijn rechten die wereldwijd gelden voor alle mensen, overal en altijd. Ze vormen de basis voor een democratie en zorgen dat iedereen vrij en waardig kan leven. Het is een morele plicht en een rechtsplicht, en naleving van mensenrechten leidt tot een stabielere en welvarendere samenleving. De waarde van mensenrechten overstijgt al het andere, dus ook de partijpolitieke belangen.
Het beschermen en het bevorderen van mensenrechten is geen agenda die afgewerkt moet worden, of een formulier met taken dat afgevinkt moet worden. Bescherming van mensenrechten heeft te maken met de diepe overtuiging van ieder van ons dat het waard is om steeds weer iets te betekenen voor de mensenrechten.
Politici, beleidsmakers, bouwvakkers, vrijwilligers, studenten, dus wij allemaal. Iedereen kan iets betekenen voor mensenrechten; van grote daden tot kleine daden. Plaats een berichtje op je facebook-pagina over de mensenrechten. Of praat met je vrienden over het belang van rechten en vrijheden voor alle mensen ongeacht wie ze zijn en waar ze vandaan komen. Als mens heb je immers mensenrechten.
Eleanor Roosevelt
Deze Universele Verklaring werd ontworpen door de VN Commissie voor Mensenrechten en gepropageerd door met name Eleanor Roosevelt, de weduwe van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt. De verklaring werd aangenomen door de leden van de VN op 10 december 1948, zonder tegenstemmen. De verklaring is de eerste internationale bevestiging van de universaliteit van mensenrechten. De verklaring heeft geen bindende kracht, maar heeft in de loop der jaren grote morele betekenis gekregen als de belangrijkste internationale standaard van de mensenrechten.
Eleanor Roosevelt sprak in 1958 bij gelegenheid van de tiende verjaardag van de Universele Verjaardag voor de Rechten van de Mens de volgende historische woorden, die nog altijd actief moeten uitgedragen, en wel door ons allemaal.
Waar beginnen de universele mensenrechten? Op kleine plaatsen, dicht bij huis – zo dichtbij en zo klein dat ze op geen enkele kaart van de wereld gezien kunnen worden. Maar die plekken zijn de wereld van individuele mensen; de buurt waarin hij woont; de school die hij bezoekt; de fabriek, boerderij of kantoren waar hij werkt. Als deze rechten daar geen betekenis hebben, hebben ze weinig betekenis ergens anders.
Eleanor Roosevelt laat met deze woorden heel goed zien dat mensenrechten geen abstracte dingen zijn, maar juist heel tastbaar en heel erg dichtbij ons. Kinderen die gepest worden op school, gehandicapten die begeleiding nodig hebben, journalisten die in sommige landen in gevangenis zitten, alleenstaande moeders die in overvolle vluchtelingenkampen verblijven, homoseksuelen die in sommige landen angstig zijn. Over deze fundamentele en kwetsbare elementen gaat het als we het over mensenrechten hebben.
Verdragen
Voor het beschermen van de rechten van de mens zijn er na de Tweede Wereldoorlog diverse Europese en internationale verdragen tot stand gekomen. Al deze verdragen krijgen in feite pas betekenis als wij ons beseffen dat mensenrechten echt ertoe doen, en dat wij ons daadwerkelijk verantwoordelijk voelen iets te doen om de mensenrechten te promoten, te bevorderen en te beschermen.
Mensen die vandaag de dag opkomen voor mensenrechten, zijn mensen die zich realiseren dat mensenrechten geen woorden zijn op papier. Maar dat het de keuzes zijn die wij als mens iedere dag maken. Dat het om de verantwoordelijkheid gaat die wij met elkaar dragen om elkaar te respecteren, en te beschermen. Zet een stap voor mensenrechten!
Hieronder volgt een selectie van mensenrechtenverdragen.
- Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten;
- Internationaal Verdrag ter bescherming van vluchtelingen;
- Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten;
- Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie;
- Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen;
- Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing;
- Verdrag inzake de rechten van het kind;
- Internationaal Verdrag inzake de bescherming van alle personen tegen gedwongen verdwijning;
- Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden;
- Europees Sociaal Handvest;
- Internationaal Verdrag voor de rechten van personen met handicap
