Afgelopen dinsdag was het eindelijk zover. De coalitiepartijen kwamen overeen om de strafbaarstelling van illegaal verblijf uit het regeerakkoord te halen. Een moedig en wijs besluit. Maar ook een besluit waarmee we als Nederland een principiële lijn trekken.
Waarden
Nederland is een democratische rechtsstaat. Volgens de democratische spelregels kunnen we in feite iedere maatregel invoeren, waarvoor binnen het parlement een meerderheid is; dat wil zeggen de helft plus één. De waarden van de rechtsstaat hebben tot taak om te voorkomen dat iedere maatregel – die in het parlement met de helft plus één stemmen wordt aangenomen –, kan worden geëffectueerd.
De rechtsstaat beschermt de rechten en vrijheden van burgers tegen de macht van de politiek. Denk aan de onschendbaarheid van menselijke waardigheid, bescherming van gelijkwaardigheid en het discriminatieverbod. En niet te vergeten bescherming van minderheden tegen de wil van een meerderheid.
In een rechtsstaat staat de vrijheid van het individu centraal. Spinoza verwoordde het als volgt: “Het doel van de Staat is enkel de vrijheid.” In mijn vaderland Iran worden mensen om de meest idiote redenen van hun vrijheid beroofd en vastgezet. Iran is een schurkenstaat die de mensenrechten met voeten treedt. Nederland heeft ook terecht kritiek op dat land.
Bestaan
Het strafbaar stellen van illegaal verblijf – beter gezegd onrechtmatig verblijf –, van een vreemdeling betekent de facto dat zijn of haar bestaan als mens strafbaar wordt gesteld. Je bent strafbaar, enkel omdat je als mens in Nederland bent. Niet omdat je een appel hebt gejat of door het rode stoplicht bent gereden, maar je bent strafbaar enkel door hier te zijn.
We kennen in onze wetgeving maatregelen als ongewenst verklaring en oplegging van het inreisverbod. Als vreemdelingen geen gehoor geven aan deze maatregelen door Nederland snel te verlaten, kunnen zij nu al worden opgepakt door de politie en vastgezet. Bij een verzwaard inreisverbod gaat het zelfs om een gevangenisstraf van maximaal zes maanden (artikel 197 Wetboek van strafrecht). De vreemdeling pleegt dan een misdrijf. Als iemand hulp verleent aan die vreemdeling dan is hij ook strafbaar (medeplichtigheid).
Ondanks al deze bestaande maatregelen, besloot het kabinet om het illegaal verblijf van vreemdelingen strafbaar te stellen. Een inhumane, maar ook ondoordachte, maatregel. Hoe vaak kun je iemand straffen enkel vanwege zijn illegaal verblijf? Hij blijft immers illegaal. En geldboete opleggen aan iemand die geen geld heeft, omdat hij niet mag werken en geen recht heeft op sociale voorzieningen. Dit neigt naar plukken van een kale kip. Dus toch maar in de praktijk vervangende hechtenis.
Bovendien worden nu al de illegaal verblijvende vreemdelingen soms bij herhaling opgepakt door de politie en in de cel gezet in het kader van vreemdelingenbewaring. Soms maanden lang.
Nooit eerder
Sinds 1814 is er nooit eerder een kabinet geweest in Nederland dat besloot tot het strafbaar stellen van illegaal verblijf. Voor het eerst gebeurde dit tijdens kabinet Rutte 1 met VVD, CDA en de gedoogpartner Geert Wilders. Dat kabinet viel na anderhalf jaar. Daarmee was deze maatregel van de baan.
Helaas hebben we met veel pijn moeten constateren dat Diederik Samsom tijdens de onderhandelingen met de VVD over de kabinetsvorming had ingestemd met het opnemen van deze maatregel in het regeerakkoord van kabinet Rutte 2. Een maatregel die tevens indruist tegen de beginselen en waarden van sociaaldemocratie.
Een jaar geleden begon mijn strijd tegen het strafbaar stellen van illegaal verblijf. Gelukkig kreeg ik heel veel steun van mijn partijgenoten, maar ook heel veel steun buiten mijn partij. Door al die geweldige steun voelde ik mij versterkt om door te gaan met mijn strijd.
Principiële lijn
Vandaag, vrijdag 4 april 2014, besluit de Ministerraad formeel tot intrekking van het wetsvoorstel strafbaarstelling illegaal verblijf. Deze dag markeert het einde van deze maatregel. Hiermee trekken we als Nederland een principiële lijn waar het gaat om het respect en eerbiediging voor mensenrechten.
Graag wil ik langs deze weg al die mensen die mij in de afgelopen maanden hebben gesteund hartelijk dank zeggen. Dankzij jullie steun is het gelukt. Bedankt!