Met grote waardering en erkentelijkheid schrijf ik een persoonlijk woord van dank aan Job Cohen.
Hij is van 1947; een aanwinst van de babyboom-generatie. Zijn ouders waren vrijzinnig-joods. Ze verloofden zich in 1940, maar moesten toen apart van elkaar onderduiken en zagen elkaar pas terug na de Tweede Wereld Oorlog. Job Cohen is sinds in 1967 actief binnen de politiek en vervulde tal van functies. Zijn ambitie is steeds geweest het dienen van het publieke belang.
Hij ging twee jaar geleden opnieuw de landelijke politiek in, omdat hij meende een effectieve bijdrage te kunnen leveren aan een samenleving, waarin lasten en lusten eerlijker worden verdeeld en waarin mensen, ook als zij zeer verschillend zijn, toch gelijkwaardig worden behandeld. Het ging Cohen niet om de afkomst, maar om de toekomst van mensen. Niet het geloof, maar het gedrag van mensen vond hij belangrijk.
Verdiensten
In 1998 werd Cohen benoemd als staatssecretaris van Justitie in het tweede paarse kabinet. Ondanks vele discussies en meningsverschillen slaagde hij erin om een wet tot stand te brengen (Vreemdelingenwet 2000) met fundamentele wijzigingen, die de geschiedenis inging als één van de meest doeltreffende wetten: een belangwekkende stap voor het realiseren van een streng en rechtvaardig vreemdelingenbeleid. Om dat te kunnen bereiken, was veel moed, lef en daadkracht nodig. Aan deze politicus ontbrak het niet daaraan; zo bleek weer.
Het denken over toelating, opvang en uitzetting van vreemdelingen is in de afgelopen jaren onder meer als gevolg van toename van verharding, polarisatie en vervreemding veranderd. Sommige politici gebruiken nu de vreemdelingen al te graag als schietschijf en als scorebord voor hun electoraal gewin. Cohen zocht echter ook toen ruim twaalf jaar geleden naar oplossingen voor een streng en humaan beleid. Het past bij een beschaafd land dat mensenrechten heel hoog in de vaandel heeft staan.
Op 1 april 2001 sloot hij als burgemeester van Amsterdam het eerste homohuwelijk ter wereld; een noemenswaardige stap op weg naar gelijkwaardigheid van homo’s en lesbiennes in ons land en in de wereld. Dit was een bijdrage van formaat in de strijd voor emancipatie. De beelden gingen de hele wereld rond.
Een speciale feestelijke gebeurtenis was het burgerlijk huwelijk van kroonprins Willem-Alexander en prinses Máxima, dat Cohen op 2 februari 2002 in de grote zaal van de Beurs van Berlage sloot. Ook toen stond Job Cohen daar en bezorgde het paar een prachtige en waardige ceremonie en dat ondanks alle commotie die er bestond rondom de vader van prinses Maxima.
De afgrijselijke moord op Theo van Gogh op 2 november 2004 leidde tot hevige commotie in het hele land en in het bijzonder in Amsterdam. Als burgemeester van Amsterdam trad Cohen toen op en deed wat er van een wijze en verantwoordelijke functionaris verwacht mag worden. Door zijn manier van optreden bleven rellen en escalaties in de stad Amsterdam weg. Mede door zijn optreden toen als voorvechter van het vrije woord en als solide bruggen bouwer werd Cohen door het Amerikaanse weekblad Time Magazine uitgeroepen tot ‘Held van Europa’.
Daarnaast werd Cohen in 2006 uitgeroepen tot één van de beste burgemeesters ter wereld. Hij eindigde toen als tweede bij de World Mayor Award; een tweejaarlijkse prijs die sinds 2004 uitgereikt wordt ter promotie en waardering van het werk van burgemeesters over de gehele wereld.
Deze onderscheidingen had hij vanzelfsprekend niet gekregen als hij was weggelopen voor zijn verantwoordelijkheid en als hij niet adequaat had opgetreden. Sommige politici verweten hem van het thee drinken en de boel bij elkaar houden. Kabinet Rutte met steun van PVV heeft ervoor gezorgd dat verharding, vervreemding en verruwing in onze samenleving toenamen. Vraag is wat dat onze samenleving heeft opgeleverd. Liever thee drinken dan azijn pissen, was dan ook het motto van Cohen.
Kritiek
Job Cohen kreeg veel kritiek over zich heen; van bedrijfspoedel tot schoothondje tot enkele andere onsmakelijke kwalificaties. Terwijl uit diverse onderzoeken blijkt dat de veiligheid in onze hoofdstad in de afgelopen jaren is toegenomen, en ondanks al die onderscheidingen die Cohen kreeg voor zijn burgemeesterschap van Amsterdam, hebben sommige politici nimmer het lef en het fatsoen gehad om iets positiefs over hem te zeggen. Die politici zijn vervuld van haat tegen links. In hun ogen zou Cohen dus het nooit goed doen.
Cohen kan één ding nooit worden verweten en dat is het gebrek aan betrokkenheid, verantwoordelijkheidsgevoel en deugdelijkheid. Job deugt tot op het bot. Hij is integer en betrouwbaar, en hij verafschuwt het onrecht en onfatsoen. Het zijn waarden die horen bij het ambt van een politicus: met als waardigheid en eerlijkheid. Job voelde de pijn en de zorg van kwetsbare mensen in ons land.
Dit was duidelijk te zien toen hij de gevecht aanging met kabinet Rutte over forse bezuinigingen op persoonsgebonden budget en op de sociale werkplaatsen. Het raakte hem tot aan zijn ziel om te zien dat het kabinet snoeihard ging bezuinigen op chronische zieken en gehandicapten die zo afhankelijk zijn van hun PGB en op arbeidsgehandicapten. En dat terwijl rijke mensen per jaar alleen al miljoenen aan villasubsidie binnen krijgen. Dat vond hij onrechtvaardig, oneerlijk en onfatsoenlijk.
Veranderen
Het politieke klimaat van dit moment wordt, mede door het toedoen van kabinet Rutte, dat gedoogd werd door PVV, sterk beïnvloed door polarisatie, massahysterie, one-liners schijnoplossingen en fact-free politics. Niet de inhoud maar de verpakking, niet de wijze woorden maar de grote mond en niet de doordachte oplossingen maar massahysterie veroorzakende one-liners tellen nu in sterke mate in de politiek. Het gevolg van dat klimaat is dat de grenzen van het politieke fatsoen vervagen. Job verzette zich tegen dat klimaat.
Een kritiek op Job Cohen was dat hij te fatsoenlijk was in de debatten met andere politici. Kennelijk zijn wij in Nederland zo diep gezakt dat we het fatsoenlijk gedrag bekritiseren en bestempelen als zwaktebod en onvermogen. Hopelijk zal de komende verkiezingsstrijd niet gevoerd worden volgens het recept van beledigingen en persoonlijke beschadigingen, maar langs de weg van inhoud en oplossingen.
Politici hebben een voorbeeldfunctie in de samenleving. Zij zijn volksvertegenwoordigers. Ter illustratie het volgende. Toen Wilders tijdens een debat vorig jaar tegen premier Rutte zei dat hij even normaal moest doen, werd dat taalgebruik in de samenleving overgenomen. Zo riepen sommige scholieren tegen hun docenten dat zij even normaal moesten doen. Had Cohen moeten meedoen met al dat onfatsoen en zich laten ombouwen tot een straatvechter en zich bedienen van schofterig taalgebruik, of willen we als samenleving dat die mentaliteit van onze vertegenwoordigers verandert.
Signaal
In februari trad hij af als politiek leider van PvdA. Cohen eindigde zijn afscheidsspeech door te zeggen dat Nederland een coalitie van de goedwillenden nodig heeft, een coalitie die zich verzet tegen tendensen en uitsluiting, verruwing en scheidslijnen tussen mensen. Laat dit de leidraad zijn voor het vormen van een coalitie na de verkiezingen in september; dit in het belang van ons land, onze economie en in het belang van onze mensen.
Job heeft zich met zijn beste bedoelingen heel wat jaren op een integere wijze ingezet voor de vrijheid van alle burgers, voor zwakkeren in onze samenleving en voor een sterk Nederland. Hij was en is nog steeds de bron tot inspiratie voor hoop, optimisme en trots. Hij wilde kansen scheppen en talent benutten. Hij legde ons de vraag voor in wat voor land willen wij wonen.
Bedankt Job!
